Οι έλληνες stuntmen επί το έργον. Αυτό το διάστημα προπονούνται εντατικά στις σκηνικές μάχες και τη χρήση όπλου.
Τα νέα λοιπόν είναι πως μια παρέα από νέους ηθοποιούς και αθλητές, αναγνωρίζοντας αυτό το κενό στην εγχώρια κινηματογραφική αλυσίδα παραγωγής, δημιούργησαν την πρώτη ελληνική ομάδα stuntmen: τους «Panthers stunts team»! Οπως μας είπαν οι εμπνευστές του εγχειρήματος, δηλαδή ο παραγωγός και σκηνοθέτης Βασίλης Χρυσανθόπουλος (plays2place productions) και οι ηθοποιοί και στενοί συνεργάτες του Μάρθα Μπουζιούρη και Κρις Ραντάνοφ (που υπήρξε παλαιστής στη Βουλγαρία), στόχος είναι η ομάδα, η οποία αυτό το διάστημα προπονείται εντατικά, να «τροφοδοτεί» την ελληνική κινηματογραφική παραγωγή με κασκαντέρ που θα καλύπτουν πάσης φύσεως ανάγκες. Δίνοντας στους παραγωγούς ένα καλό κίνητρο για τη δημιουργία περισσότερων ελληνικών ταινιών δράσης -ένα είδος στο οποίο δεν έχουμε και μεγάλη παράδοση...
Οχι ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν μεμονωμένες περιπτώσεις ελλήνων stuntmen. Και δεν μιλάμε για τον Βέγγο -αν και για κάποιους υπήρξε ο μεγαλύτερος έλληνας κασκαντέρ! Ο άνθρωπος πέρασε μέσα από τζάμια, έπεσε από μηχανάκια, κουτρουβάλησε σε σκάλες, έπεσε στη θάλασσα, κρεμάστηκε με σχοινί από πολυκατοικίες... Χωρίς καμία ασφάλεια. Αλλά αυτό ουδέποτε τον πτόησε.
Ο παλιός κασκαντέρ Κώστας Παπαγεωργίου τις δεκαετίες του '70 και του '80 αντικατέστησε ουκ ολίγους ηθοποιούς σε επικίνδυνες σκηνές. Τον ανακάλυψε ο Σταύρος Παράβας στο μαγαζί με μοτοσικλέτες του πατέρα του και το ντεμπούτο του το έκανε ντουμπλάροντας τον Σταμάτη Κόκοτα σε μια ταινία. Πριν από μερικά χρόνια μάλιστα πήρε τη θέση της... Ρέας Τουτουντζή την ώρα που έπεφτε σ' έναν γκρεμό στη Μύκονο με ένα μηχανάκι.
Ποια είναι η διαφορά; Πως πρώτη φορά οι «Πάνθηρες» επιχειρούν μια συστηματική και οργανωμένη συλλογική προσπάθεια με τη συμμετοχή ηθοποιών και αθλητών. «Το επάγγελμα του κασκαντέρ δεν υφίσταται καν επισήμως στην Ελλάδα» μας λένε. «Κι όμως στη Βουλγαρία αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρεις τέτοιες ομάδες που κάθε μια απαρτίζεται από 20-30 άτομα. Ακόμα και τα Σκόπια διαθέτουν τη δική τους». Ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης, για τις ανάγκες του «J.Α.C.Ε.», μιας απαιτητικής από πλευράς παραγωγής ταινίας με άπειρες σκηνές δράσης (πυροβολισμοί, φωτιές κ.λπ.), από τα Σκοπια έφερε τους κασκαντέρ του. Αλλά και η Αλίκη Δανέζη Κνούτσεν απ' έξω έφερε τους κασκαντέρ για την πρώτη κυπριακή ταινία κουνγκ φου (!) που ετοιμάζει.
Δεν είναι ν' απορεί κανείς που η Βουλγαρία προσελκύει τα τελευταία χρονια αμερικανικές παραγωγές τύπου Ζαν Κλοντ βαν Νταμ. Το κόστος άλλωστε σε σχέση με τη Γαλλία ή τη Γερμανία είναι πολύ χαμηλό. «Γιατί όχι και εδώ λοιπόν;» αναρωτιούνται οι «Πάνθηρες». «Είμαστε τρεις άνθρωποι που αγαπούν τις ταινίες δράσης, κι όμως δεν γίνονται τέτοια φιλμ στην Ελλάδα. Οι λόγοι είναι τρεις: οι Ελληνες δεν έχουν τεχνογνωσία, οι εταιρείες πιστεύουν πως ταινίες που προϋποθέτουν ανατινάξεις κ.λπ. είναι γιγαντιαίου κόστους, και βέβαια δεν υπάρχει η απαιτούμενη οργάνωση από ειδικές σχολές ή εταιρείες ούτως ώστε τέτοιες σκηνές να γυρίζονται με ασφάλεια».
Το αποτέλεσμα είναι να σημειώνονται ουκ ολίγοι τραυματισμοί ακόμα και στις λιγοστές δύσκολες σκηνές που γυρίζονται για τις ανάγκες ελληνικών φιλμ ή σίριαλ. Σύμφωνα δε με πληροφορίες, τα τελευταία τρία χρονια είχαμε τουλάχιστον τρεις σοβαρούς τραυματισμούς. Κι όμως για ευνόητους λόγους αυτοί συχνά αποσιωπώνται... Και εξυπακούεται πως στην Ελλάδα οι άνθρωποι που πραγματοποιούν σκηνές μάχης, πτώσης κ.λπ., δεν καλύπτονται από κάποια ειδική ασφάλεια. Για τους ηθοποιούς του κινηματογράφου άλλωστε δεν ισχύουν καν οι συλλογικές συμβάσεις για το θέατρο.
«Ακόμα και το να πηδήξεις από έναν καναπέ είναι επικίνδυνο» εξηγούν τα παιδιά. «Ο ηθοποιός δεν είναι πάντα σε θέση να αντιληφθεί την επικινδυνότητα μιας σκηνής. Πόσω μάλλον όταν του δίνεται η ευκαιρία για έναν πρωταγωνιστικό ρόλο και βρίσκεται στην αδρεναλίνη του γυρίσματος. Δύσκολα θα εκφράσει αμφιβολία για μια σκηνή ρισκάροντας να χάσει τον ρόλο. Και βέβαια δεν προβλέπεται κάποιος επαγγελματίας που να μεριμνά για την ασφάλεια στο γύρισμα. Σε εποχή κρίσης αυτά φαντάζουν πολυτέλειες...»
«Κανονικά, στις ταινίες με stunts υπάρχει πάντα και ένας stunt coordinator που "χορογραφεί" τις σκηνές και είναι υπεύθυνος για την ασφάλειά τους» εξηγεί ο Βούλγαρος Κρις Ραντάνοφ, που ζει και εργάζεται 10 χρόνια στην Ελλάδα (τον έχουμε δει σε ταινίες των Αθανίτη, Ιωάννου, Καρύδα, Καραμαγγιώλη, αλλά και στον «Ομηρο» του Γιάνναρη). «Είναι πολύ σημαντικό οι σκηνές βίας στις ελληνικές ταινίες να είναι πειστικές, αλλά δυστυχώς πολύ συχνά μοιάζουν ψεύτικες και απλοϊκές. Ομως αν είσαι επαγγελματίας δεν μπορείς να αμελείς αυτό το κομμάτι. Ιδιαίτερα όταν καθημερινά στη ζωή μας όλοι μας βιώνουμε σκηνές βίας. Ακόμα και στη Βουλή...»
«Το θέμα βέβαια είναι πως στην Ελλάδα ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ "Safe sex" και Λάνθιμου είναι παρεξηγημένος. Οταν λοιπόν δεν υπάρχει μια αγορά, προσπαθείς να τη δημιουργήσεις εσύ». Οι αδερφοί Αλαχούζοι, που πραγματοποιούν με μεγάλη επιτυχία ειδικά εφέ για τον κινηματογράφο, αποτελούν ένα καλό παράδειγμα: εντόπισαν και αυτοί ένα κενό, και το κάλυψαν -με διεθνείς μάλιστα προδιαγραφές.
Στην Ελλάδα αυτό που πρακτικά συμβαίνει είναι πως όταν σε ένα σενάριο υπάρχουν απαιτητικές σκηνές, λ.χ. ο ήρωας να πέφτει από ελικόπτερο, συνήθως αυτές πετιούνται για λόγους ευκολίας. Οι δε μπουνιές γίνονται εύκολα... χαστούκια για να τελειώνουμε.
Στο εξωτερικό οι stuntmen είναι συχνότατα αθλητές, προερχόμενοι από την ενόργανη, τον στίβο ή τις πολεμικές τέχνες. Εχουν όμως εκπαιδευθεί και ως προς τις γωνίες λήψης, έτσι ώστε να μη γίνεται αντιληπτό από τον θεατή ότι, λ.χ., αυτός που πέφτει από το ελικόπτερο δεν είναι ο Μπραντ Πιτ αλλά ο κασκαντέρ. Οι κασκαντέρ γνωρίζουν επίσης πόσο ακριβώς πρέπει να τρέχει το αυτοκίνητό τους ή πότε ακριβώς πρέπει να φρενάρουν σε μια σκηνή τρακαρίσματος. Πού τα μαθαίνουν όλ' αυτά; Σε ειδικές σχολές, οι οποίες προσφέρουν ταυτόχρονα υπηρεσίες σε παραγωγούς. Εκεί, για παράδειγμα, ένας αθλητής της ενόργανης, που γνωρίζει πώς να πέφτει «καλά», θα εκπαιδευθεί για περιπτώσεις όπου η σκηνή περιλαμβάνει φωτιά ή αυτοκίνητα. Οι σχολές αυτές παρέχουν πληροφορίες στον πελάτη (δηλαδή τον παραγωγό ή τον σκηνοθέτη) ως προς τις ειδικές ικανότητες και δεξιότητες του κάθε κασκαντέρ. Συχνά, δε, διαθέτουν και online βιβλιοθήκες.
Ο Ραντάνοφ δούλεψε για ένα διάστημα με τον γνωστό βούλγαρο κασκαντέρ Εμίλ Βίντεφ, ο οποίος εκπαιδεύει και προπονεί τη δική του ομάδα στη Σόφια. «Μέσα σε τέσσερις μήνες ξέρεις τα βασικά βήματα, όμως θέλει πολύ χρόνο για να γίνεις πραγματικά καλός. Είναι μια τέχνη που μαθαίνεται εμπειρικά, κυρίως, και προϋποθέτει φαντασία. Δεν αρκείσαι ας πούμε απλώς να πέσεις με την πλάτη. Μπορείς να κάνεις μια εντυπωσιακή στριφογυριστή πτώση καθώς είσαι στον αέρα».
Αυτό το διάστημα οι «Πάνθηρες», που μέχρι σήμερα αριθμούν επτά άτομα (έξι υποψήφιους κασκαντέρ συν τον Βασίλη Χρυσανθόπουλο στο οργανωτικό κομμάτι), ολοκληρώνουν τον πρώτο τους μήνα βασικής εκπαίδευσης στις σκηνικές μάχες (σκηνές πάλης σώμα με σώμα, χρήση όπλου κ.λπ.) στο Γυμναστήριο Βάσης Προπόνησης στην Καλλιθέα. «Δουλεύουμε σύμφωνα με τα πρότυπα του επαγγελματικού μοντέλου με το οποίο προπονούνται και στήνονται οι ομάδες κασκαντέρ του εξωτερικού» εξηγεί ο Β. Χρυσανθόπουλος. «Επιλέξαμε πολύ προσεκτικά τα άτομα που θα αποτελούν τον πυρήνα της ομάδας μας: είναι τέσσερις ηθοποιοί (Κρις Ραντάνοφ, Μάρθα Μπουζιούρη, Γιώργος Ρουστέμης, Τόμμυ Παπανικολάου) και δύο εκπαιδευτές του krav maga (Αλέξανδρος Κοροτκόβ, Στάθης Συμεών)».
Τους φωτογραφήσαμε στις ομολογουμένως απαιτητικές προπονήσεις τους, να πέφτουν από σκάλες, να συγκρούονται με αυτοκίνητα, να πηδούν από φορτηγό σε φορτηγό... «Μαθαίνουμε πώς να πέφτουμε, πώς να χειριζόμαστε όπλο, πώς να λυγίζουμε το σώμα μας όταν δεχόμαστε μια γροθιά, πώς να αντιδρούμε σε συγκεκριμένες σωματικές επιθέσεις. Στην επόμενη φάση θα μάθουμε πώς συγκρούεται ένας πεζός με ένα αυτοκίνητο. Συνολικά θα περάσουμε από τέσσερις κύκλους εκπαίδευσης».
Ανάμεσά τους και η Μάρθα Μπουζιούρη, που όλα δείχνουν πως θα γίνει μια κασκαντέρ αξιώσεων. Εχει άλλωστε πραγματοποιήσει σεμινάρια πολεμικών τεχνών και ασχολήθηκε πολύ με τον χορό. «Οι ηθοποιοί δεν καταλαβαίνουν πόσο εύκολο είναι να συμβούν ατυχήματα. Εχει συμβεί και σε μένα: μια λάθος πτώση μού κόστισε δύο χρονια προβλήματα με τη μέση μου. Αυτό με κινητοποίησε» παραδέχεται. «Στόχος μας βέβαια είναι να υπάρξουν και άλλες γυναίκες».
Οσο για τους αθλητές (που ως γνωστόν η καριέρα τους τελειώνει σχετικά γρήγορα), η δουλειά του κασκαντέρ θα μπορούσε να τους προσφέρει μια ενδιαφέρουσα δεύτερη ευκαιρία.
Το επόμενο βήμα για τους «Πάνθηρες», μόλις ολοκληρωθεί η βασική τους εκπαίδευση, είναι να προχωρήσουν σε ειδικά μάστερκλας για το σινεμά και να συνεργαστούν με κάποιον έμπειρο stunt coordinator από το εξωτερικό. Ο άνθρωπος αυτός θα τους μυήσει σε πολλά μυστικά του επαγγέλματος: όπως πώς να καίγεσαι με ασφάλεια! Υπάρχουν βέβαια ειδικά ρούχα και ειδικά τζελ, όμως ο stuntman μαθαίνει και να κινείται με τρόπο τέτοιο ώστε οι φλόγες να μη φτάνουν στο πρόσωπό του. Αν πρέπει να το φτάσουν, μαθαίνουν να κρατούν την ανάσα τους για το διάστημα που απαιτείται ώστε να τραβηχτεί η σκηνή. «Αυτό βέβαια δεν μπορεί να διαρκέσει πάνω από 25 δευτερόλεπτα. Υστερα, ό,τι κι αν γίνει, η ομάδα του πρέπει να σβήσει τη φωτιά. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική ακρίβεια».
Τελευταία, οι Αμερικανοί για τις πτώσεις από ύψος χρησιμοποιούν ειδικά fly systems που απαρτίζονται από μοτέρ και συρματόσχοινα (τα οποία σβήνονται στο μοντάζ). Εκεί βέβαια απαιτείται ένα ολόκληρο κατασκευαστικό τμήμα.
Ασφαλώς, σήμερα ο Βέγγος δεν θα χρειαζόταν να περάσει από πραγματική τζαμαρία. «Χρησιμοποιούνται διάφορα υλικά που συχνά κρατιούνται μυστικά. Πάντως μια συνήθης περίπτωση είναι το τζάμι από ζάχαρη. Πολύ διαδεδομένο είναι άλλωστε και το εφέ όπου σπάνε μπουκάλια από ζάχαρη σε κεφάλια».
Στη Βουλγαρία, μαθαίνουμε, κάποιοι κασκαντέρ πληρώνονται με τη μέρα -άλλοι πάλι με τη λήψη: «Αν λ.χ. πρέπει να πέσεις από ύψος θα πληρωθείς μέχρι να βγει το πλάνο. Οσο πιο επικίνδυνη είναι η σκηνή κι όσο πιο γνωστός κασκαντέρ είσαι τόσο πιο υψηλή είναι η αμοιβή σου».
Ολοι ξέρουν άλλωστε πως όσα μέτρα ασφαλείας κι αν παρθούν παραμένει επικίνδυνο το επάγγελμα. Πρόσφατα, ένας κασκαντέρ έχασε τη ζωή του στη Βουλγαρία, στα γυρίσματα του σίκουελ της ταινίας «Αναλώσιμοι», αντικαθιστώντας τον Σταλόνε. Αλλά και πριν από τρία χρόνια ένας ελληνικής καταγωγής κασκαντέρ τραυματίστηκε σοβαρά στα γυρίσματα της νέας ταινίας Τζέιμς Μποντ «Quantum of solace». «Είναι σημαντικό να εκπαιδεύεσαι σωστά, ώστε να ελαχιστοποιείς τον κίνδυνο» υπογραμμίζουν τα παιδιά. «Σε σχέση με παλιά πάντως τα ατυχήματα έχουν μειωθεί». Και μας θυμίζουν πως κασκαντέρ δεν χρησιμοποιούνται μόνο στο σινεμά, αλλά και στα σίριαλ, τα διαφημιστικά και το θέατρο.
«Είναι κρίμα να γυρίζονται ξένες παραγωγές εδώ και να παίρνουν κασκαντέρ απ' έξω. Το νέο αυτό τμήμα της plays2place θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ακόμα κίνητρο προσέλκυσης ξένων παραγωγών στην Ελλάδα. Γιατί να πηγαίνουν μόνο στις γείτονες χώρες; Η Ελλάδα προσφέρεται ιδιαίτερα και ως προς το ορειβατικό και καταδυτικό της κομμάτι».
«Απώτερος στόχος μας», εξηγεί ο Β. Χρυσανθόπουλος, «είναι να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο επαγγελματιών όλων των κλάδων που θα κάνουν εφικτή την παραγωγή τέτοιων ταινιών. Ηδη, άλλωστε, ως εταιρεία παραγωγής, αναζητούμε σενάρια για ταινίες δράσης». Σύντομα, θα δώσουν ένα πρώτο δείγμα της δουλειάς τους στη μικρού μήκους ταινία του Κωνσταντίνου Γεραμπίνη «Ενας χρόνος μετά», που θα ξεκινήσει τον Φλεβάρη. Τα γυρίσματα της ταινίας, που είναι μια ιστορία εκδίκησης με φόντο τη σύγχρονη Αθήνα, περιλαμβάνουν μια σκηνική μάχη και ένα ατύχημα με μοτοσικλέτα.
«Ξέρουμε καλά πως οι εποχές είναι δύσκολες και οι άνθρωποι διστακτικοί. Και πως ανοιγόμαστε σε πολύ φιλόδοξα πράγματα, που δεν έχουν γίνει σε ανθηρότερες περιόδους. Ολοι μάς λένε πως είμαστε τρελοί. Ομως θεωρούμε πως όλο αυτό ανοίγει νέους δρόμους σε μια περίοδο που η Ελλάδα συζητιέται αρνητικά στο εξωτερικό, ενώ το ελληνικό σινεμά πάει καλά έξω».
Απευθύνουν δε κάλεσμα σε όσους ενδιαφέρονται. Για περισσότερες πληροφορίες μπείτε στο www.plays2place.gr
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου